Lecture - Between a literary vision and historical truth...

26 kwietnia, uczniowie klasy 1e w ramach przygotowania do realizacji projektu „Ożywić legendy” wzięli udział w wykładzie, jaki przeprowadziła Pani dr Aleksandra Barwicka-Makula – pracownik naukowy Uniwersytetu Śląskiego: „Między wizją literacką i prawdą dziejową w Ogniem i mieczem Henryka Sienkiewicza."

W czasie wykładu Pani dr Barwicka – Makula przedstawiła historię ukazywania się „Trylogii” Sienkiewicza. Uczniowie dowiedzieli się, że Trylogia drukowana była w odcinkach w czasopiśmie „Słowo”. Miasta „żyły” życiem bohaterów i ich perypetiami. „Ogniem i mieczem” odniosło wielki sukces. Utwór pisany był ku pokrzepieniu serc – jako książka historyczna dedykowana młodzieży. Niestety Sienkiewicz spotkał się z krytyką. Autor powieści korzystał głównie z pamiętników szlacheckich – w tamtych czasach brak dostępu do innych źródeł, dlatego często w powieści zdarzają się różnice między prawdą historyczną a postaciami/wydarzeniami w tym utworze. 

W dalszej części wykładu Pani Doktor przedstawiła bohaterów „Ogniem i mieczem” i ich rolę w książce: 

żądny władzy Bohdan Chmielnicki 

• spór z sąsiadem narodowości ukraińskiej – o kobietę i majątek (podważenie majątku i szlachectwa) 
• bohater narodu ukraińskiego – ludzi myślących niepodległościowo 
• prorosyjski, oddaje państwo pod opiekę carowi 
• polityk zagrażający państwu polskiemu 

obrońca ojczyzny – książę Jeremi Wiśniowiecki 

• nie angażuje się w politykę, dopóki nic nie zagraża jego majątkowi 
• drastyczne metody walki z Kozakami 
• przydomek: podpalacz 
• śmierć w obozie wojskowym w tajemniczych okolicznościach (zaraza) 
• niejasny pogrzeb (tymczasowo św. Krzyż) 
• kieruje się interesem rodzinnym 

bohaterski Jan Skrzetuski 

• tak naprawdę Skrzetuski miał na imię Mikołaj – Jan przeciwieństwem Mikołaja 
• tylko dotarcie do obozu jest prawdą historyczną na jego temat 
• w realnym życiu prowadził hulaszczy tryb życia, nigdy nie był żonaty, a Sienkiewicz przedstawił go jako wiernego, zakochanego i oddanego jednej kobiecie 
• Mikołaj Skrzetuski uprowadził kiedyś wdowę 
• w prawdziwym życiu nie był nigdy bohaterem; co więcej, został pozbawiony czci, co było największą „karą” dla szlachcica 

dobry król – Kazimierz Waza 

• rozbity wewnętrznie (nerwowa osobowość) 
• w „Ogniem i mieczem” przedstawiany tylko w korzystnych dla niego sytuacjach 
• władca Polski, który musiał zmierzyć się z bardzo trudną sytuacją kraju.

Podsumowując wykład Pani dr Aleksandra Barwicka – Makula stwierdziła, że: 

• Sienkiewicz uzyskał zamierzony cel – pokrzepił polskie serca 
• zawarta w utworze została wyraźna granica między prawdą a fikcją 
• powieść wciągnęła Polaków w ważne dla państwa wydarzenia 
• „Ogniem i mieczem” przetłumaczono na 30 języków, a w roku 1999 zostało zekranizowane przez Jerzego Hoffmana. 

Artykuł napisała: Zuzanna Kuczawska 1e, IV LO Katowice